Virtual Reality Praktijkleren

Het lectoraat ICT-innovaties in de Zorg heeft onderzoek uitgevoerd naar de rol van Technology-Based Simulation Learning (TBSL) ter ondersteuning van stages in het mbo- en hbo-zorgonderwijs en werkveld. Resultaten tonen aan dat TBSL vooral geschikt lijkt voor eerstejaars studenten en het aanleren van instrumenteel-technische vaardigheden en communicatieve vaardigheden. Een overzicht van voor- en nadelen, een best practice tijdlijn en een netwerkkaart van TBSL-initiatieven in de regio Zwolle zijn te lezen in dit artikel.

TBSL verbetert de vaardigheden van zorgprofessionals door hen een realistische oefenomgeving te bieden, inclusief patiëntenreacties. Dit maakt het leren leuker, veiliger en beter voorbereid op de praktijk, en biedt mogelijkheden voor het creëren van meer leer- en werkplekken. Hoewel velen in het zorgonderwijs en werkveld bekend zijn met XR, leertechnologie en TBSL, ontbreekt het hen aan een gefundeerd oordeel vanwege onbekendheid met voor- en nadelen. Actielijn 2 van het lectoraat ICT-innovaties in de Zorg biedt resultaten met handvatten, waaronder een overzicht van TBSL-voor- en nadelen, een best practice, en een netwerkkaart met bestaande TBSL-initiatieven in de regio Zwolle. Deze resultaten zijn het product van activiteiten uitgevoerd door een team van vier onderzoekers van het lectoraat ICT-innovaties in de Zorg.

Het lectoraat ICT-innovaties in de Zorg vond de vraag ‘Hoe kunnen we een duurzame leercultuur binnen zorgorganisaties creëren?’ te breed om binnen de beperkte tijd en het budget van actielijn 2 aan te pakken. Omdat bekend is dat Technology-Based Simulation Learning (TBSL) een belangrijke rol kan spelen in het bijdragen aan leren tijdens studie en op de werkplek, o.a. middels feedback en reflectie, is in overleg met de bestuurlijk kartrekkers de onderzoeksvraag afgebakend tot: Hoe kan Technology-Based Simulation Learning (TBSL) dienen als ondersteuning van de stage (in mbo- en hbo-zorgonderwijs en werkveld)?

Op basis van vier focusgroepen met in totaal 21 deelnemers, waarvan de helft geen ervaring had met TBSL en de andere helft wel, kan de onderzoeksvraag als volgt beantwoord worden:

• Over het algemeen zijn deelnemers met en zonder ervaring, zowel werkbegeleiders, docenten als studenten, enthousiast over de mogelijkheden van TBSL. Als grootste nadeel zien zij het gebrek aan het fysiek kunnen ervaren voelen, ruiken, etc). Er wordt benadrukt dat TBSL zeker wel een verrijking kan zijn van stage, maar nooit een volledige vervanging;
• TBSL lijkt volgens deelnemers vooral geschikt voor eerstejaars mbo- en hbo-studenten, om hen voor te bereiden op de realiteit van de praktijk en een beeld te krijgen van wat werk inhoudt (bijv. wassen);
• TBSL lijkt vooral geschikt voor het aanleren van instrumenteel-technische handelingen, communicatieve vaardigheden en klinisch redeneren;
• Voor optimale implementatie moet uiteraard rekening gehouden worden met standaard e-health barrières(technologie, mensen [cultuuromslag], geld), maar ook met specifieke TBSL-randvoorwaarden, zoals combinatie van leervormen en interorganisatorische samenwerking i.v.m. logistiek en inhoud van TBSL.

In een interactieve PDF zijn de uitgebreide focusgroepresultaten te lezen, inclusief geanonimiseerde citaten van respondenten. De resultaten zijn op 13 december 2023 gepresenteerd aan de kartrekkers en op basis van hun input zijn nuances aangebracht in de resultaten.

Voor degenen die naar aanleiding van de focusgroepresultaten enthousiast zijn geworden over TBSL en er zelf mee aan de slag willen, is er een best practice opgeleverd. Deze heeft de vorm van een tijdlijn. Ondanks dat er in Nederland meerdere stappenplannen zijn voor het inzetten van TBSL in het onderwijs, zijn deze erg abstract. Op basis van het ontwikkel- en implementatieproces van NursIn VR (module voor eerstejaars hbo-v Windesheim waarin zij leren klinisch redeneren) zijn alle stappen gevisualiseerd en wordt in de interactieve PDF per stap aangegeven waar je aan kunt moet denken bij de ontwikkeling van TBSL in zorgonderwijs of werkveld.

Tot slot namen de onderzoekers bij deelnemers van de focusgroepen (en bij zichzelf) een behoefte waar aan een overzicht van TBSL-initiatieven in de regio, want dit leek er niet te zijn. In plaat van zelf TBSL te (laten) ontwikkelen, is het raadzaam de samenwerking op te zoeken met andere scholen en zorgorganisaties in de regio, zoals ook bleek uit de focusgroepen. Via een sneeuwbalmethode zijn 12 initiatieven in regio Zwolle gevonden en opgenomen in de netwerkkaart in de interactieve PDF. Elke initiatief is op onderstaande manier weergegeven. Daarnaast is een aantal landelijke initiatieven verzameld.

De resultaten, inclusief de interactieve PDF, worden begin 2024 verspreid via kanalen als websites, nieuwsbrieven, LinkedIn etc. van Het Zand, Deltion, Windesheim, Technologie en ZorgAcademie IJssel-Vecht, Sectortafel. De Interactieve PDF is te downloaden via de link onderaan deze pagina. Daarnaast is er doorwerking in onderzoek via een presentatie op het wetenschappelijke congres Health by Tech in Groningen (mei 2024), vindt er doorwerking plaats via het Center of Expertise TBSL van Windesheim, etc.

Daarnaast vormt het onderzoek van actielijn 2 input voor vervolgonderzoek, zoals ook naar voren kwam tijdens de focusgroepen:

• Behoeftenanalyse: verder gesprek in de regio over wat wenselijk is t.b.v. stage (inkorten, meer tijd voor begeleiding e.d.) om vervolgens daar technologische mogelijkheden op af te kunnen stemmen;
• Implementatie in het werkveld: (korte) pilots met TBSL in het werkveld (bijv. HoloLens of NursInVR naar Het Zand brengen (ism TZA): Wat gebeurt er? Hoe zetten werkbegeleiders dit in, etc.?);
• Behoeftenanalyse en bewustwording: T.b.v. cultuurverandering:(bijv. maken en inzetten gesprekstools voor creëren bewustwording bij mensen zonder ervaring met TBSL (docenten, werkbegeleiders, etc);
• Schaalbaarheidsonderzoek: Samenwerking mbo’s en hbo’s en werkveld voor de logistiek en financiën (delen immersive rooms, andere software etc);
• Schaalbaarheidsonderzoek: T.b.v. de business case (kosten-baten-analyse): langdurige pilot, volgens TBSL bij mbo, hbo, werkveld: wat kost het en wat levert het op?

Het lectoraat denkt aan subsidiemogelijkheden via SIA RAAK, zoals RAAK Publiek met Isala & Het Zand (minstens 2 publieke instellingen) en de twee mbo’s en hbo’s, TZA(600k, looptijd 2 jaar) of Tech Your Future (kortlopend onderzoek, 6 maanden, 20k), output vooral voor curriculum. Andere subsidiemogelijkheden worden begin 2024 besproken met de netwerkregisseur van de Sectortafel Zorg & Welzijn.