Een leven lang leren vindt niet alleen in de schoolbanken plaats

Werknemers die aan het werk zijn zonder diploma, kunnen nu in de praktijk ‘een papiertje’ halen. De kandidaten laten tijdens hun werk binnen een bedrijf zien de nodige vaardigheden te beheersen, ook voor een eventuele nieuwe functie. Daarna kunnen ze direct aan de slag.

‘Praktijkleren helpt werknemers om een betere positie op de arbeidsmarkt te krijgen. Met praktijkleren kunnen ze een diploma, certificaat of praktijkverklaring krijgen. Dat ‘papiertje’ geeft werkgevers inzicht in de mogelijkheden van een medewerker of kandidaat’, legt Jos ter Haar uit. Hij is senior beleidsadviseur onderwijs arbeidsmarkt Regio Twente & Zwolle bij Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB), een platform waarin onderwijs en bedrijfsleven samen verantwoordelijk zijn voor het beroepsonderwijs.

Zo werkt praktijkleren

Hoe zit het met ‘praktijkleren’ en ‘het papiertje’? Conny Schiere is vanuit het Leerwerkloket betrokken bij Groei Vooruit, de regionale samenwerking voor ondersteuning richting inwoners met een vraag rondom werk en ontwikkeling. Schiere legt uit wat praktijkleren inhoudt en op welke drie manieren deelnemers hun praktijkleer-traject kunnen afronden: ‘De eerste optie is de praktijkverklaring. Die toont aan dat iemand bepaalde vaardigheden in de praktijk beheerst. Denk in de zorg bijvoorbeeld aan huishoudelijke werkzaamheden of het rondbrengen van maaltijden. Een stapje meer is het mbo-certificaat. Dat is het bewijs dat iemand een deel van een mbo-opleiding heeft afgerond. Zo kan iemand bijvoorbeeld een goede fietstechnicus zijn, maar geen verkoopvaardigheden hebben. Diegene kan dan wel in de werkplaats van een fietsenzaak werken, maar niet in de winkel. Vanuit een mbo-certificaat kan vervolgens worden bijgeschoold naar een diploma. Zo is het dus ook mogelijk dat iemand later wel leert verkopen en dan alsnog een volledig diploma haalt. Tot slot is er nog het reguliere mbo-diploma. Die kunnen kandidaten ook (gedeeltelijk) in de praktijk halen middels praktijkleren.’

Leren op maat

Anne Hulzebosch is directeur van het Deltion College, een ROC in Zwolle. Hij licht toe hoe leren binnen een bedrijf werkt. ‘We maken het proces helemaal op maat voor het bedrijf en de kandidaten. Het kan zelfs zo worden geregeld dat de theoretische onderdelen binnen het bedrijf worden behandeld. Docenten van Deltion komen dan bij de werkgever in het bedrijf lesgeven. Dit maakt het praktisch veel handiger en het is minder schools, dit maakt een leven lang ontwikkelen voor kandidaten die minder theoretisch zijn aangelegd aantrekkelijk .’

Flexibiliteit op de arbeidsmarkt

Ter Haar benadrukt het belang van praktijkleren in de arbeidsmarkt van nu. ‘Werk verandert, mede door automatisering, snel. Er komen nieuwe functies bij en oude verdwijnen. En binnen functies verandert de manier van werken keer op keer. Dat vraagt om flexibiliteit. Nu kunnen mensen met praktijkleren op maat sneller de nieuwe vaardigheden beheersen.’

Op de praktijkverklaring komt in voor iedere branche gestandaardiseerde termen te staan wat iemand kan. Uniform voor heel Nederland. Dat is makkelijk voor werkgevers en het vergroot de kansen van de werknemer. Voor mbo-certificaten geldt dat, net als voor diploma’s, landelijk is vastgesteld wat iemand beheerst als hij dit certificaat heeft behaald.

Leren op de werkvloer

De aanpak met de praktijkverklaring maakt het behalen van een ‘mbo-papiertje’ mogelijk voor een grote groep die zogenoemd ‘drempelloos’ werk doet: werk waarvoor geen specifieke eisen of opleidingen zijn. Daarnaast ook voor de groep die nu nog niet werkt. ‘Dit is een passende aanpak voor een doelgroep waarvan wordt verwacht dat ze niet de cognitieve vermogens of de achtergrond hebben om via regulier mbo-onderwijs een diploma te krijgen. Nu hebben zij een alternatief: leren in het bedrijf, op de werkvloer, begeleid door een vakman of vrouw van het bedrijf. Voor een praktijkverklaring is er ook geen examenmoment; gaandeweg wordt tijdens het werk in de praktijk beoordeeld of diegene de vaardigheden beheerst’, zegt Ter Haar. ‘Dat is ook heel prettig voor mensen die ooit zonder diploma van school zijn gegaan of niet het vertrouwen hebben dat leren en een examen doen voor hen is weggelegd.’

Arbeidsmarkt upgraden

Hulzebosch benadrukt dat kandidaten niet ‘zomaar’ een papiertje krijgen. ‘Onderwijs en bedrijfsleven zijn samen verantwoordelijk voor de kwaliteit. Het bedrijfsleven weet wat er in de praktijk nodig is, het onderwijs begeleidt het proces.’

Die samenwerking kan Regio Zwolle als geheel upgraden, zegt Hulzebosch. ‘Voor de regionale arbeidsmarkt heeft praktijkleren als voordelen dat medewerkers mobieler worden en dat meer kandidaten op papier kunnen aantonen waarvoor ze inzetbaar zijn.’

Schiere signaleert dat praktijkleren ook kansen biedt voor de inzet van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. ‘Statushouders bijvoorbeeld en mensen uit Oekraïne kunnen vaak goed werk leveren, maar doordat ze nog te weinig Nederlands beheersen, kunnen ze nog geen volledige opleiding volgen. Een praktijkverklaring of mbo-certificaat is dan ideaal.’

In het kort vertelt Schiere hoe de trajecten eruitzien: ‘een praktijkverklaring halen vraagt drie tot zes maanden, voor een mbo-certificaat is maximaal negen maanden nodig en voor een mbo-diploma ongeveer een jaar.’

Financiering

Werkgevers die hun (potentiële) werknemers de gelegenheid willen geven tot praktijkleren, kunnen daarvoor subsidie krijgen. Wie met praktijkleren aan de slag wil of er meer informatie wil krijgen, kan zich melden bij het Leerwerkloket Regio Zwolle. Werkgevers kunnen mailen naar: zwolle@leerwerkloket.nl.’